donderdag
18 apr
De gemeente is serieus en enthousiast bezig met de voorbereidingen van de nieuwe Omgevingswet. Dat concluderen we op basis van antwoorden op vragen die we stelden aan het College. Maar er is ook reden tot bezorgdheid. Want hoe voorkomen we dat in de toekomst vooral het recht van de sterkste geldt?
Over de Omgevingswet schreven we al eerder. De nieuwe wet brengt 26 wetten en 4700 wetsartikelen vanaf 2019 terug tot één wet en 349 artikelen. Bestemmingsplannen maken plaats voor omgevingsplannen en binnen die plannen is er veel vrijheid voor mensen, organisaties, bedrijven en de overheid om initiatieven te ontwikkelen. Belangrijke voorwaarde is wel dat initiatiefnemers aantonen dat er draagvlak is voor wat ze van plan zijn. ‘Ik wil een kroeg openen op de Markt. Dat mag volgens het Omgevingsplan en ik heb hier een lijst met verklaringen van omwonenden. Ze vinden het prima.’
Complimenten
Hart stelde een reeks schriftelijke vragen aan het College over het werk dat wethouder Eric van den Bogaard en ambtenaren momenteel verzetten om op tijd klaar te zijn met de voorbereidingen voor die nieuwe wet. De antwoorden, die u onderaan dit artikel kunt vinden, tonen aan dat er hard wordt gewerkt. Ongevraagd stuurde het College ons een gedetailleerd plan van aanpak en dat ziet er goed uit. Complimenten.
En toch zijn we er niet helemaal gerust op. Dat zit hem vooral in de bescherming van u, de burger. We lezen daar nog weinig over in de stukken en dat komt vast omdat het beleid op dit gebied nog moet worden ontwikkeld. Laten we daarom bij wijze van tijdige waarschuwing, nu maar alvast laten weten dat hier een belangrijke taak voor College en gemeente ligt.
Uw rol
Laten we het eerst eens hebben over uw rol als burger. Of beter: uw rollen. U hebt er maar liefst drie. Als burger kunt u straks actief meedenken over uw directe woonomgeving. Het bestemmingsplan van uw buurt maakt plaats voor een omgevingsplan en de gemeente klopt straks bij u aan en vraagt u wat u er in dat plan moet komen te staan. Stel dat u in het buitengebied woont, wilt u dan meer natuur? Of moeten boeren de ruimte krijgen om hun werk te doen? En hoort de bouw van een grote stal ook bij die ruimte?
Van die vragen dus. Maar als burger bent u misschien ook initiatiefnemer. Dat is rol twee. U wilt zo’n stal bouwen. Of een bed and breakfast beginnen in dat buitengebied. En dan is er nog de derde rol: u komt misschien in de positie om iets te vinden van de plannen van anderen. U wilt zelf helemaal niks, maar links van u bedenkt iemand zo’n B&B en rechts ontwerpt een ander een megastal.
In al die drie rollen moet de lokale overheid er voor u zijn. De gemeente moet u actief benaderen om mee te denken over het omgevingsplan en uw inbreng al wikkend en wegend in balans brengen met die van andere bewoners en gebruikers van uw gebied. De gemeente moet u helpen om initiatieven te ontwikkelen en daarbij uitgaan van ‘ja mits’ in plaats van ‘nee tenzij’. Maar de overheid moet er ook zijn als u zich verzet tegen plannen.
Welzijnswerk
Vooral dat laatste wordt een dingetje, voorspellen we. We vrezen namelijk dat mensen en organisaties met grote bekken en/of dikke portemonnees het winnen van bescheidenheid, onzekerheid, geldgebrek en bovenal onwetendheid. Dat risico vraagt om een overheid met goed afgestemde antennes. Wat daarbij helpt is dat er professionals zijn, die mensen bijstaan. Al eerder hebben we via publicaties laten weten dat hier een schone taak ligt voor het welzijnswerk. Tot ons verdriet slaat die oproep in dat werkgebied niet aan – de welzijnsondernemingen zien de Omgevingswet als iets dat over ruimtelijke ordening gaat. RO, dat klinkt als hard en welzijnswerkers zijn nogal van zacht.
Overigens zijn we voorlopig van mening dat ons College van goede wil is. In haar antwoord op onze vragen lezen we dat ze werkt aan een ‘inspirerende en uitnodigende overheid op het gebied van de fysieke leefomgeving’*. De overheid moet tegelijkertijd beschermend zijn. Dat begint bij goede communicatie: de gemeente moet actief en begrijpelijk informatie verstrekken. Vervolgens moeten burgers worden begeleid als zij willen ageren tegen initiatieven. Hart is het om die reden oneens met mensen die beweren dat de Omgevingswet leidt tot een terugtredende overheid. Welnee. De overheid moet juist dichtbij zijn, informatie geven, deskundigheid bevorderen en burgers betrekken in het proces van besluitvorming.
Participatie
Hart is juist over deze rol van de gemeente somber en kritisch. Ervaringen in het nabije verleden leren dat onze gemeente worstelt met haar rol als het om participatie van burgers gaat. De participatiegroep herbestemming gemeentehuis werd aan haar lot overgelaten en dat leidde tot een alles behalve eenduidig advies van die club. In Veghel experimenteerde de gemeente bij de ontwikkeling van de Noordkade met de Omgevingswet en dat leidde daar tot het, door ons gevreesde, recht van de sterkste. Ondernemers met financiële draagkracht kregen vrij spel ten kosten van winkeliers in het dorpscentrum. En dan is er nog het proces rond de voormalige basisschool aan de Papaverstraat in Schijndel: de procesbegeleiding door de gemeente liep daar compleet in het honderd. Er moest in zeven haasten een externe bemiddelaar worden benoemd.
Wat we van het College vragen, is niet eenvoudig. We willen een gemeente die maximale burgerbetrokkenheid stimuleert en daarbij het lef heeft de regie los te laten. De gemeente moet dat doen door burgers actief te steunen, of ze nu een megastal willen bouwen (als dat tenminste past in een omgevingsplan) of juist willen voorkomen. En dan willen we ook nog eens dat er vooral aandacht is voor het recht van mensen die dat recht niet zelf kordaat opeisen.
Ga er maar aanstaan, wethouder Van den Boogaard.
(* Fysieke leefomgeving, dat zijn dus de wegen, stoepen, grachten, plassen, bodem, lucht, natuur en het landschap om u heen.)
