Wie er niet dag in dag uit mee bezig is, vindt de lokale politiek misschien best ingewikkeld. Hoe worden besluiten genomen? Bij wie moet u als inwoner zijn met vragen, suggesties of kritiek? Hoe kunt u invloed uitoefenen op besluiten? Hier leest u het.
Nederland is een democratie. Meierijstad is dat dus ook. Dat betekent dat iedereen een beetje de baas is en niemand in zijn of haar uppie. Omdat de ruim 83.000 inwoners van Meierijstad niet de tijd, kennis of zin hebben om dag in dag uit al overleggend samen besluiten te nemen, kiezen zij vertegenwoordigers: de raadsleden. Dat is trouwens ook praktischer – zie maar eens een overleg voor alle inwoners te organiseren.
Over de raadsleden
Meierijstad heef 37 raadsleden. Dat aantal is wettelijk bepaald. Groepjes raadsleden die het op belangrijke zaken goed met elkaar kunnen vinden, vormen een fractie, oftewel een politieke partij. Meierijstad heeft er momenteel tien. Hart is een van die tien fracties. Wij hebben twee leden in de raad. In het jargon van de politiek: twee zetels.
De gemeenteraad heeft drie taken.
1: De raad geeft op hoofdlijnen aan wat er moet gebeuren. Dat heet ‘kaders stellen’.
2. De raad controleert hoe het college vervolgens die hoofdlijnen uitvoert. Over dat college verderop meer.
3. De raad vertegenwoordigt de inwoners.
Over de raadscommissieleden
Elke fractie mag zich laten helpen door raadscommissieleden, ook wel burgercommissieleden genoemd. In Meierijstad zijn dat er per fractie maximaal vier. Ze vergaderen mee tijdens commissievergaderingen, maar nemen geen besluiten. Besluiten worden genomen in de raadsvergadering. Daar doen raadscommissieleden niet aan mee. Ze mogen natuurlijk wel komen kijken en luisteren. Net als u trouwens, want alle vergaderingen zijn openbaar. Over de vergaderingen verderop meer.
Behalve raadsleden en raadscommissieleden, hebben veel fracties ook nog actieve leden die meedenken over de politiek. Zij vergaderen mee met de fractie, maar mogen niet meepraten tijdens de raadscommissie- en raadsvergaderingen. Wij noemen ze steunfractieleden.
Hart heeft behalve twee raadsleden nog vier raadscommissieleden en zes steunfractieleden. We vergaderen enkele keren per maand.
Over de wethouders
De raadsleden zijn uiteindelijk, namens de inwoners, de baas. Maar die dames en heren doen hun werk erbij. Het is geen fulltime baan. Daarom kiezen raadsleden bestuurders, die dat werk wel hele dagen doen. Die bestuurders zijn de wethouders en zij voeren het beleid uit waar de gemeenteraad toe heeft besloten. Ook maken de wethouders zelf voorstellen over beleid en over andere zaken. Als de raad met die voorstellen instemt, zorgen de wethouders voor de uitvoering van die besluiten. Meer daarover verderop, bij ‘Over het college’.
Over de coalitie
De wethouders zijn doorgaans lid van politieke partijen in de gemeenteraad. In Meierijstad zijn er vijf wethouders en die zijn lid van vier verschillende partijen: CDA (2 wethouders), Hier (1), VVD (1) en PvdA/GroenLinks (1). Deze partijen vormen de coalitie. Zij hebben samen een coalitieprogramma geschreven. Daarin staat wat het gemeentebestuur in hoofdlijnen gaat doen. De wethouders voeren dat programma uit en dat doen ze in opdracht van een meerderheid van de gemeenteraad.
Over het college
De wethouders vormen samen met de burgemeester het college. Zij zijn het dagelijks bestuur van de gemeente. Ze sturen de ongeveer 550 ambtenaren aan van Meierijstad en leggen verantwoording af aan de gemeenteraad. Veel besluiten mag het college zelf nemen. De raad heeft daarvoor zogeheten kaders aangegeven of opdrachten gegeven. Als er een besluit wordt genomen dat buiten de kaders en opdrachten valt, dan klopt het college voor toestemming bij de gemeenteraad aan.
De raad kan bijvoorbeeld bepalen dat het College het onderhoud van wegen mag doen voor € 450.000 per jaar. Daarna bepaalt dat College zelf welke wegen worden aangepakt en welke bedrijven dat gaan doen. Maar als er extra geld nodig is, dan is de gemeenteraad weer aan zet. Ook heeft de gemeenteraad wel de taak om de uitvoering van het beleid te controleren. Als het onderhoud van wegen slecht gebeurt, dan roepen raadsleden de wethouder die over verkeer gaat ter verantwoording. Ook kan de raad op eigen initiatief de uitvoeringsplannen van het College aanpassen. Dat niet straat a, maar weg b nieuw asfalt krijgt.
Over de burgemeester
De burgemeester heeft een bijzondere rol. Hij is de onafhankelijke voorzitter van de gemeenteraad en hij is ook nog eens voorzitter van het college. Die rollen mag hij niet door elkaar halen. Als hij de gemeenteraad leidt, mag je niet merken dat hij ook bij het team van de wethouders hoort. Hart vindt het een beetje rare constructie. Het is een beetje alsof Mark Rutte ook voorzitter van de Tweede Kamer is. Of dat Vera Bergkamp ook premier is. Gek toch?
Binnen het college heeft de burgemeester speciale taken, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en ordehandhaving.
De gemeenteraad heeft een belangrijke stem bij de benoeming van de burgemeester. Zo vormen vertegenwoordigers van alle fracties de sollicitatiecommissie en die commissie stelt aan de gemeenteraad voor wie als burgemeester wordt voorgedragen. Als de raad daarmee instemt, wordt die aanbeveling via de Commissaris van De Koning, zeg maar de premier van de provincie, doorgegeven aan de minister van Binnenlandse Zaken. Die hakt uiteindelijk de knoop door, waarna de benoeming wordt gedaan door de koning en die minister.
Over de oppositie
De coalitie heeft in Meierijstad de meerderheid in de raad. Dat is in de meeste gemeenten zo. Dat is handig, want het zorgt meestal voor een redelijk stabiel bestuur: het beleid dat de wethouders uitvoeren kreeg immers de goedkeuring van ‘hun’ partijen en die partijen zijn in de meerderheid. De partijen die niet tot de coalitie horen, worden samen de oppositie genoemd.
De oppositie is belangrijk, want is niet gebonden aan wat de coalitie onderling afsprak. Daardoor kan die oppositie doorgaans extra kritisch zijn. Dat houdt het bestuur scherp en zorgt ervoor dat ook minderheden in de raad én in de samenleving worden gehoord. In Meierijstad bestaat de oppositie uit Lokaal, SP, Gemeentebelang, D66, Hart en Forum voor Democratie.
Een oppositiepartij hoeft natuurlijk niet per definitie altijd tegen te zijn. Onze fractie heeft eigen standpunten en het komt best vaak voor dat die overeenkomen met die van de coalitie en het college. Andersom zijn coalitiepartijen ook wel eens tegen voorstellen van de wethouders.
Over uw formele invloed
Heeft u zelf ook invloed op de politiek en de besluiten die daar worden genomen? Jazeker heeft u dat.
Stemmen – Inwoners hebben invloed op de politiek. Dat begint bij de verkiezingen. Eén keer in de vier jaar kunt u stemmen op de kandidaat van uw keuze. De uitslag van de verkiezingen bepaalt welke raadsleden en fracties er in de raad komen. En dat bepaalt weer welke partijen de coalitie gaan vormen en partijen wethouders leveren. Stemmen is belangrijk. Soms hangt het van een paar stemmen af of iemand wel of niet in de raad komt. De eerstvolgende raadsverkiezingen zijn in 2026.
Zienswijzen – Inwoners kunnen hun mening geven over voorstellen aan de gemeenteraad. Die formeel geuite meningen heten zienswijzen. Op de website van de overheid is te lezen welke besluiten er mogelijk worden genomen en hoe u daarop kunt reageren. Vooral bij het wijzigen van bestemmingsplannen dienen inwoners nogal eens zienswijzen in. Het college is verplicht daarop te reageren. De gemeenteraad ontvangt de zienswijzen en de reactie van het college en neemt vervolgens een besluit.
Rechter – Als een raadsbesluit niet naar uw zin is, kunt u bezwaar maken bij de bestuursrechter, ook wel Raad van State genoemd.
Ombudsman – Wie ontevreden is over de overheid, kan verhaal halen bij de Nationale Ombudsman. Die doet dan onderzoek en geeft advies.
In de politiek gaan – U kunt zelf politiek actief worden als lid, steunfractielid, raadscommissielid of raadslid van een partij. Dat kan bijvoorbeeld bij Hart. Hier leest u er meer over. Ook kunt u zelf een partij oprichten.
Inspreken – U kunt inspreken tijdens diverse vergaderingen van de raadscommissies en tijdens zogeheten beeldvormende avonden. Verderop meer over die vergaderingen. Een inspreekbeurt mag in Meierijstad maximaal vijf minuten duren en moet u vooraf aankondigen: griffie@meierijstad.nl. Na afloop kunnen raadsleden of raadscommissieleden u vragen stellen. Het is niet de bedoeling dat zij met u in discussie gaan.
En verder – U kunt zelf of in groepsverband wethouders, raadsleden of raadscommissieleden benaderen. Dat kan telefonisch, per brief of per mail. De contactgegevens vindt u op de website van de gemeente. Sommige partijen houden openbare fractievergaderingen en dan kunt u daar aanschuiven. Die van Hart zijn meestal openbaar. In de agenda op onze website leest u wanneer en waar ze worden gehouden.
Over de vergaderingen
Als u op de hoogte wilt zijn van de politiek, is het handig de vergaderingen bij te wonen. Dat kan in het bestuurscentrum in Sint-Oedenrode, maar ook thuis, want ze worden live uitgezonden en zijn na afloop terug te kijken. De vergaderingen worden aangekondigd op de website van de gemeente en op de agenda van onze website.
Beeldvormende avonden – Tijdens beeldvormende avonden wordt er vooral informatie gegeven over een onderwerp waarover nog een besluit moet worden genomen. De sprekers zijn nogal eens ambtenaren, maar kunnen ook externe deskundigen zijn. Vaak is het interactief. Dat betekent dat de aanwezigen mee kunnen doen door vragen te stellen of hun mening te geven. Er worden tijdens beeldvormende avonden geen besluiten genomen. Ook zijn er meestal geen politieke discussies.
Vergaderingen raadscommissies – Twee weken voor de gemeenteraadsvergaderingen vergaderen de raadscommissies. Dan debatteren raadsleden en raadscommissieleden met elkaar over de voorgenomen besluiten. Er worden geen besluiten genomen. Dat gebeurt twee weken later. Meierijstad heeft twee commissies: Mens & Maatschappij en Ruimte, Economie en Bedrijfsvoering.
Raadsvergaderingen – Twee weken na de raadscommissie komt de gemeenteraad bijeen. Nu worden er besluiten genomen. Het is de bedoeling dat de debatten van twee weken eerder niet dunnetjes worden overgedaan. Alleen als er moties of amendementen zijn, wordt er overlegd. Een motie is een verzoek, opdracht of signaal aan het College, een amendement is een wijziging van een besluit. Ze gelden pas als een meerderheid van de raad ermee instemt.
Andere vergaderingen – De agenda’s van de raadscommissie en raadsvergadering worden bepaald door de agendacommissie. Die vergadering is openbaar. Namens elke fractie is er een vertegenwoordiger en dat is meestal de fractievoorzitter, in het geval van Hart: Mirjam van Esch.
Na de agendacommissie begint dezelfde avond meteen het fractievoorzittersoverleg. Dat is een van de weinige vergaderingen die niet openbaar zijn. Tijdens dit overleg worden zaken besproken die (nog) niet openbaar mogen zijn. Ook worden de gehouden vergaderingen geëvalueerd.
De werkgeverscommissie vergadert een paar keer per jaar en dat gebeurt ook achter gesloten deuren. Deze commissie is namens de gemeenteraad de werkgever van de ambtenaren die direct voor de raad werken. Deze mensen vormen samen de griffie. Namens Hart zit Laurens van Voorst in deze commissie.
Dan is er nog de vertrouwenscommissie. Dat is een beetje rare naam, want het is de commissie die een soort van functionerings- en beoordelingsgesprekken met en over de burgemeester voert. Hart is in de vertrouwenscommissie vertegenwoordigd door Mirjam van Esch.
Vergaderingen Hart – De fractie van Hart houdt enkele keren per maand een vergadering. Die is meestal openbaar, maar aanmelden is wel verplicht. U leest er over in de agenda op deze website.
Twee keer per jaar zijn er bijeenkomsten voor leden van Hart, meestal in november en maart. De bijeenkomst van maart is de algemene ledenvergadering. De fractie is trouwens formeel onafhankelijk van de vereniging, maar legt wel verantwoording af aan het verenigingsbestuur en aan de leden.
Tot slot
Politiek lijkt nogal eens saai en ingewikkeld. En eerlijk is eerlijk: vaak is het dat ook. Tegelijkertijd gaat politiek vrijwel altijd over zaken die ertoe doen en die daarom voor de inwoners van belang zijn.
Wilt u er meer van weten? Hou de agenda op deze site in de gaten en kom eens langs bij een vergadering. Of lees de artikelen op deze website. U kunt ons ook mailen of bellen. Of vul het contactformulier in.
Wat ook kan: benader een andere partij, want ook daar treft u dames en heren aan met een grote betrokkenheid bij het wel en wee van de gemeente. En ook zij maken u graag enthousiast voor de politiek. Want hoe al die raadsleden en fracties ook van mening kunnen verschillen: ze hebben het beste voor met Meierijstad en haar inwoners. Met u dus. Die andere negen zijn, op alfabetische volgorde: CDA, D66, Forum voor Democratie, Gemeentebelang Meierijstad, Hier, Lokaal Meierijstad, PvdA/GroenLinks, SP en VVD.
Het klasje van Hart
Smaakt dit artikel naar meer? Wilt u meer weten over hoe de lokale politiek in elkaar steekt, inclusief spannende informatie over wandelgangen, achterkamertjes en slangenkuilen? Meld u dan aan voor ‘Het klasje van Hart‘, een reeks van vier bijeenkomsten. De fractie organiseert die zodra we een stuk of zes deelnemers hebben. Mail ons en u komt op de lijst.