vrijdag
19 apr
Het is 17 maart 2022. De uitslag is bekend. Het raadswerk kan beginnen. Nu alleen nog bepalen welke partijen de coalitie vormen en wethouders leveren.
Raadsleden kunnen en mogen niet alles doen. Ze bepalen in hoofdlijnen het beleid, vertegenwoordigen de inwoners en controleren de uitvoering van het beleid. Die uitvoering komt voor rekening van de burgemeester en de wethouders en die wethouders worden gekozen door de raad.
Het is algemeen gebruik dat die wethouders voortkomen uit een aantal partijen in diezelfde raad. Die partijen vormen de coalitie en, net zo doorgaans, de meerderheid. Wie niet tot de coalitie hoort, is automatisch van de oppositie.
Die aanpak is handig. De coalitie is in de meerderheid en dat zorgt doorgaans voor stabiel bestuur en dat is goed. Een oppositie zorgt ervoor dat de coalitie en de wethouders scherp blijven – die oppositiepartijen hebben immers geen partijbanden en -belangen die verleiden tot kritiekloos lief doen.
Overigens is de scheidslijn, zeker in Meierijstad, niet zo scherp. Oppositiepartijen zijn niet steevast tegen omdat ze van de oppositie zijn. En die van de coalitie zijn niet te beroerd om het zo nu en dan op te nemen tegen de ‘eigen’ wethouders.
En zo hoort het ook.
Wethouder
Hoe dan ook: het is voor een partij best plezierig om lid van de coalitie te zijn. In de oppositie heb je misschien de handen lekker vrij, maar een wethouder van de eigen partij in de ploeg bestuurders heeft belangrijke voordelen. Zo iemand heeft een volledige baan aan dat werk en kan dus hele werkdagen het partijprogramma uitvoeren.
Nou ja… Hij of zij moet natuurlijk wel samenwerken met collega-wethouders van andere partijen. Maar toch: in het algemeen krijgt een partij in de coalitie nét wat meer voor elkaar dan in de oppositie. Waarbij Hart ontdekte dat je ook buiten dat samenwerkingsverband behoorlijk wat successen kunt boeken.
Resteert alleen nog de vraag: hoe kom je in de coalitie? Antwoord van Hart: vraag het aan partijen die het wél lukte erin te komen. Hart had in 2016 het nakijken, want de toenmalige partijleider van de net zo toenmalige grootste partij in de raad sprak toen zijn veto uit over deelname van Hart. We hadden graag meegedaan.
We troosten ons met de gedachte dat onze partij nog wél bestaat.
Besprekingen
De coalitiebesprekingen beginnen in het openbaar. Tijdens een raadsvergadering vertellen de fractievoorzitters wat hun ideeën zijn. We kunnen nu al vertellen hoe dat gaat.
Als de uitslag voor partij a tegenviel, dan zegt de fractievoorzitter van partij a zoiets als ‘Ons past bescheidenheid’. Is er forse winst geboekt, dan wordt alvast voorgesorteerd op een plek in het College. ‘Daarmee komen we tegemoet aan de wens van de kiezer’.
De grootste partij kiest doorgaans een informateur van buiten de gemeente. Die voert gesprekken met alle partijen, geeft advies en daarna volgen er onderhandelingen. Dat duurt net zo lang tot er een stabiel ogende meerderheid is.
Die meerderheid schrijft samen een coalitieakkoord. Dat stuk wordt gepresenteerd aan de raad en die neemt er een besluit over. Een meerderheid is zo goed als zeker, want de coalitie schreef er aan mee en stem er hoogstwaarschijnlijk mee in. Wat het benoemen van de wethouders betreft: ook hier stemt de raad over. Het is gebruikelijk dat de coalitiepartijen zelf bepalen wie namens hen wethouder wordt.
Dit is het derde en laatste deel van een serie over de procedure rond de verkiezingen. Eerder verschenen afleveringen over de kandidaatstelling en het bepalen van de uitslag. Meer weten over lokale politiek? Lees ‘Zo werkt politiek’.
